Powszechna skarga na brak czasu nie ustępuje pomimo wysiłków zmierzających do ilościowego określenia i rozwiązania problemu „presji czasu” – subiektywnego poczucia przytłoczenia zadaniami. Chociaż zwykłe dodanie godzin do dnia wydaje się oczywistym rozwiązaniem, badania pokazują, że problem jest znacznie bardziej złożony. Poczucie braku czasu ma mniej wspólnego z ilością czasu, a bardziej z postrzeganiem go.
Subiektywna natura presji czasu
Tradycyjne podejście do presji czasu skupiało się na zwiększaniu dostępnych godzin poprzez środki takie jak regulowane harmonogramy pracy. Badania pokazują jednak, że na poczucie braku czasu duży wpływ mają czynniki psychologiczne. Ciągłe przerwy, przytłaczające listy rzeczy do zrobienia i brak kontroli nad harmonogramem potęgują poczucie pośpiechu, nawet jeśli obiektywne wskaźniki pokazują, że masz dużo wolnego czasu.
Definiowanie progu presji czasu
Badacze próbowali określić optymalną ilość czasu wolnego, która koreluje z dobrym samopoczuciem. Analiza danych obejmujących informacje dotyczące ponad 35 000 Amerykanów pokazuje, że od dwóch do pięciu godzin codziennych zajęć rekreacyjnych koreluje z najwyższym poziomem satysfakcji. Zarówno zbyt mało, jak i zbyt dużo czasu wolnego wiążą się z niższym samopoczuciem, wskazując na optymalną równowagę.
Rola jakości i intensywności czasu
Kluczowa jest jednak nie tylko ilość, ale i jakość. Jeśli wolny czas zostanie poświęcony na znaczące hobby lub kontakty społeczne, negatywne skutki nadmiernego wypoczynku znikają. I odwrotnie, duża presja czasu, szybkie tempo życia i rozdrobniony harmonogram ściśle wiążą się z poczuciem braku czasu. Zanurzenie się w działaniu – doświadczenie stanu „przepływu” – wiąże się z większym poczuciem tymczasowej obfitości.
Globalne wnioski i nieoczekiwane wyniki
Niedawne badania w Chinach, analizujące dane z ankiety przeprowadzonej wśród 100 000 osób, dały zaskakujące wyniki. Ponad połowa respondentów zgłaszających presję czasu w rzeczywistości miała więcej niż 1,8 godziny wolnego czasu dziennie – ustalony próg presji czasu – podczas gdy jedna trzecia osób mających mniej nie odczuwała pośpiechu. Sugeruje to, że czynnikiem decydującym jest percepcja, a nie tylko dostępność.
Rozwiązania indywidualne i systemowe
Rozwiązanie problemu braku czasu wymaga zmian zarówno osobistych, jak i społecznych. Poszczególne osoby mogą odnieść korzyści z analizy swoich codziennych czynności, aby zidentyfikować nawyki marnujące czas i odzyskać kontrolę. Rozwiązania systemowe obejmują minimalizację przerw w pracy, a nawet zachęcanie do krótkich drzemek w ciągu dnia.
Ostatecznie samo dodanie godzin do dnia nie rozwiąże problemu. Subiektywne doświadczenie czasu – jego jakość, intensywność i fragmentacja – należy rozpatrywać równolegle z obiektywną dostępnością. Jak zauważa badaczka Xiaoming Sun: „Nawet gdyby dzień wydłużył się o godzinę, jeśli nie zmieni się jakość i intensywność wykorzystania czasu przez ludzi, subiektywne poczucie presji czasu nie ulegnie poprawie”.
