Luchtvervuiling, met name fijn stof, bekend als PM2,5, kan meer schade aanrichten dan eerder werd gedacht. Een groeiend aantal onderzoeken suggereert dat chronische blootstelling aan deze kleine luchtverontreinigende stof het risico op het ontwikkelen van dementie en de ziekte van Alzheimer aanzienlijk zou kunnen verhogen. Dit opkomende bewijs voegt de luchtkwaliteit toe aan de lijst van factoren die de cognitieve gezondheid gedurende de hele levensduur beïnvloeden.
Twee Penn-onderzoeken bieden overtuigend bewijs
In het Memory Center van de Universiteit van Pennsylvania onderzochten onderzoekers twee personen die ermee instemden hun hersenen te doneren voor onderzoek naar de ziekte van Alzheimer. De man, die op 83-jarige leeftijd aan dementie stierf, woonde in de buurt van druk verkeer aan de Interstate 676 in Philadelphia. Een autopsie onthulde uitgebreide amyloïde plaques en tau-klitten in zijn hersenen – klassieke tekenen van de ziekte van Alzheimer – samen met bewijs van meerdere beroertes.
Zijn tegenhanger, een vrouw die op 84-jarige leeftijd stierf aan hersenkanker, vormde een opvallend contrast. Ondanks haar hoge leeftijd behield ze tijdens de jaarlijkse tests een normale cognitie en vertoonde ze bij autopsie minimale aan de ziekte van Alzheimer gerelateerde hersenveranderingen. Omdat ze slechts een paar kilometer verderop woonde, in een woonwijk omringd door bossen, was haar blootstelling aan PM2,5 aanzienlijk lager dan de zijne.
Deze vergelijking benadrukt wat onderzoekers vermoeden dat het een kritische omgevingsfactor kan zijn voor de cognitieve gezondheid: de nabijheid van belangrijke snelwegen en verkeerscorridors lijkt het risico op dementie aanzienlijk te verhogen.
Een decennium van onderzoek bouwt de zaak op
Wetenschappers onderzoeken al minstens tien jaar het verband tussen luchtvervuiling en dementie. In 2020 heeft de prestigieuze Lancet Commission luchtvervuiling toegevoegd aan de lijst van aanpasbare risicofactoren voor dementie, naast factoren als gehoorverlies, diabetes en hoge bloeddruk.
Recente onderzoeken hebben deze verbinding versterkt:
-
De Universiteit van Pennsylvania voerde het grootste autopsieonderzoek tot nu toe uit, waarbij meer dan 600 hersenen van mensen met dementie werden onderzocht. Onderzoekers berekenden de blootstelling aan PM2,5 op basis van huisadressen en ontwikkelden een scoresysteem om de ernst van Alzheimer te meten. Ze vonden een duidelijk verband: een hogere blootstelling aan PM2 (2,5 micrometer) was geassocieerd met een ernstigere ziekte van Alzheimer.
-
Uit een groot epidemiologisch onderzoek waarin de Medicare-gegevens van 56 miljoen begunstigden werden geanalyseerd, bleek dat de ziekenhuisopnames voor Lewy body dementie 12% hoger waren in gebieden met de ergste PM2,5-vervuiling.
-
In laboratoriumstudies ontwikkelden muizen die werden blootgesteld aan PM2.5 via inhalatie via de neus al na slechts 10 maanden duidelijke dementie-achtige symptomen, waaronder desoriëntatie in vertrouwde omgevingen en achteruitgang van georganiseerd gedrag.
-
Een uitgebreid overzicht van 32 onderzoeken op verschillende continenten bevestigde significante associaties tussen langdurige blootstelling aan PM2,5 en diagnoses van dementie.
Het mechanisme: hoe PM2.5 de hersenen beïnvloedt
PM2.5-deeltjes, die kleiner zijn dan een zandkorrel, kunnen gemakkelijk in de bloedbaan terechtkomen en zich door het lichaam verspreiden. Onderzoek suggereert dat ze de hersenen via verschillende routes kunnen bereiken:
- Directe toegang via de reukzenuw die de neusholte met de hersenen verbindt
- Transport via de bloedbaan over de bloed-hersenbarrière
Eenmaal in de hersenen kunnen deze deeltjes ontstekingen en andere processen veroorzaken die bijdragen aan neurodegeneratie.
Beleidsimplicaties
Ondanks decennialange vooruitgang bij het verbeteren van de luchtkwaliteit dreigt recent Amerikaans beleid deze trend te keren. De milieuregels ter bescherming van de luchtkwaliteit zijn afgezwakt, waarbij de overheid een grotere winning en gebruik van fossiele brandstoffen promoot.
“Dit is een cruciaal moment”, zegt dr. John Balmes, een vooraanstaand onderzoeker op het gebied van de gezondheidseffecten van luchtvervuiling. “Beslissingen die vandaag worden genomen over het energiebeleid zullen verregaande gevolgen hebben voor de gezondheid van de hersenen voor de komende generaties.”
Het onderzoek onderstreept de aanzienlijke kosten van nietsdoen: “Mensen beweren dat regelgeving voor de luchtkwaliteit duur is”, zegt dr. Edward Lee, de hoofdonderzoeker van het onderzoek. “Maar de kosten voor dementiezorg zijn al enorm, en ze zullen alleen maar toenemen naarmate meer mensen cognitieve achteruitgang ontwikkelen die verband houdt met vervuiling.”
Terwijl wetenschappers doorgaan met het in kaart brengen van de volledige impact van luchtvervuiling op de cognitieve gezondheid, wijst het bewijsmateriaal op één onontkoombare conclusie: wat we inademen kan fundamenteel bepalen wat we worden.
