Mensen die over een buitengewoon vermogen beschikken om gezichten te onthouden – vaak ‘superherkenners’ genoemd – doen niet simpelweg hun best; hun hersenen verwerken gezichtskenmerken van nature op een fundamenteel andere manier. Uit nieuw onderzoek van de University of New South Wales (UNSW) Sydney blijkt dat deze individuen zich automatisch concentreren op de meest onderscheidende kenmerken van een gezicht, in plaats van het als geheel te verwerken. Dit is geen vaardigheid die je kunt leren; het is een diepgeworteld perceptueel verschil.
Hoe de hersenen van superherkenners werken
Om dit verschil te begrijpen, gebruikten onderzoekers eye-trackingtechnologie om te analyseren hoe superherkenners en mensen met typische gezichtsherkenningsvaardigheden nieuwe gezichten zien. De studie, waarbij 37 superherkenners en 68 controledeelnemers betrokken waren, volgde waar en hoe lang deelnemers naar gezichten keken die op een computerscherm werden weergegeven. De gegevens werden vervolgens ingevoerd in diepe neurale netwerken (een soort machine learning-algoritme) die waren getraind om gezichten te herkennen.
De resultaten waren opvallend: toen de algoritmen eye-trackinggegevens van superherkenners verwerkten, waren ze aanzienlijk nauwkeuriger bij het matchen van gezichten dan wanneer ze gegevens van typische waarnemers gebruikten. Dit suggereert dat de manier waarop superherkenners gezichten scannen, meer ‘informatieve’ gegevens naar de hersenen levert, waardoor een nauwkeurigere herkenning mogelijk is.
De ‘legpuzzel’-aanpak
Deze bevinding bouwt voort op eerder werk van hetzelfde team, waaruit bleek dat superherkenners gezichten niet als één geheel zien; in plaats daarvan splitsen ze ze op in delen en verwerken ze als een samengesteld beeld. Deze ‘legpuzzel’-benadering daagt de veronderstelling uit dat sterke gezichtsherkenning inhoudt dat je je concentreert op het midden van een gezicht. De nieuwe studie gaat hier dieper op in en suggereert dat superherkenners niet alleen meer informatie oppikken; ze concentreren zich op de juiste informatie.
Overdreven kenmerken: als een karikatuur
Het belangrijkste verschil lijkt een natuurlijke neiging te zijn om af te stemmen op de meest ‘diagnostische’ kenmerken van een gezicht. Zoals hoofdauteur James Dunn uitlegt, is het vergelijkbaar met karikatuur: het overdrijven van onderscheidende kenmerken maakt een gezicht gemakkelijker te herkennen. Superherkenners lijken dit visueel te doen, waarbij ze zich concentreren op de details die elke persoon uniek maken.
Implicaties voor gezichtsherkenningstechnologie
Dit onderzoek zou verbeteringen in gezichtsherkenningssystemen kunnen opleveren, hoewel mensen in praktijkscenario’s nog steeds een voorsprong hebben op AI omdat we gebruik maken van sociale signalen. De vaardigheid is echter niet uniek menselijk. Sterke genetische factoren spelen een rol, en de verwerking van gezichtsidentiteit is diep geworteld in het sociale gedrag van primaten.
De afhaalmaaltijd
Het vermogen om een gezicht nooit te vergeten gaat niet over herinneringen; het gaat om perceptie. Superherkenners proberen niet alleen harder; hun hersenen zijn zo ingesteld dat ze gezichten anders kunnen zien en zich automatisch concentreren op de kenmerken die elke persoon direct herkenbaar maken
